معنی حبل المتین

حبل المتین. [ح َ لُل ْ م َ] (ع اِ مرکب) رسن استوار. رشته ٔ محکم. عروهالوثقی. || شریعت اسلام. || قرآن. (دهار) (دستور اللغه ٔ ادیب نطنزی). و در شواهد ذیل گاه معنی شریعت و گاه قرآن و گاه شاید معنی اصلی آن مراد باشد:
مگر خدمت تست حبل المتین
که نوعی است از طاعت ذوالمنن.
فرخی.
این جهان و آن جهان از خدمتش حاصل شود
خدمت محمود او را ساخته حبل المتین.
فرخی.
برترین جای مرا پایگه خدمت اوست
پایه ٔ خدمت او نیست مگرحبل متین.
فرخی.
یکی ماء معین آمد، دگر عین الیقین آمد
سیم حبل المتین آمد، چهارم عروهالوثقی.
منوچهری.
خاک پایت چرخ را بهر امان
بوده چون دین الهدی حبل المتین.
خاقانی.
شبرو که دید ساخته نور مبین چراغ ؟
بختی که دید یافته حبل المتین زمام ؟
خاقانی.
بمغان آی تا مرابینی
دور حبل المتین کنم زنار.
خاقانی.
ز بوی خلقش حبل الورید یافت حیات
ز فر لطفش حبل المتین گرفت بها.
خاقانی.
و رجوع به حبل متین شود.

حسن حبل المتین. [ح َ س َ ن ِ ح َ لُل ْ م َ] (اِخ) (سید...) برادر کوچک مؤیدالاسلام سیدجلال الدین صاحب روزنامه ٔ «حبل المتین » منتشر در کلکته میباشد. او و برادر بزرگترش سیدمحمدعلی آقابزرگ پسران سیدمحمدرضا مجتهد کاشانی از علمای روحانی آغاز قرن چهاردهم هجری بودند، و برای شناسایی هریک به جای خود مراجعه شود.
توقیف و تبعید سیدحسن قبل از مشروطیت: اگرچه سیدحسن از عین الدوله هواداری میکرده لیکن دشمنی میرزاعلی اصغر اتابک بامؤیدالاسلام سبب شد که در سال 1319 هَ. ق. به خانه ٔسیدحسن ریختند و او را نزد عین الدوله حاکم تهران بردند. عین الدوله او را در مبارک آباد یکسال تحت نظر گذاشت و سپس بهند تبعید کرد. سیدحسن پس از دو سال ماندن نزد برادرش مؤیدالاسلام ناشر «حبل المتین » در کلکته، به تهران بازگشت روزنامه ٔ «حبل المتین » تهران را پایه گذاری کرد. نخستین شماره ٔ این روزنامه در دوشنبه ٔ پانزدهم اردیبهشت ماه 829 شمسی، جلالی و 29 آوریل 1907م. یعنی پس از چهارده سال از تأسیس «حبل المتین » کلکته که توسط مؤیدالاسلام پخش میشد، در تهران پخش گردید. در سرلوح این روزنامه مدیرکل «جلال الدین حسینی مؤیدالاسلام » و نایب مدیر «میرزا سیدحسن کاشانی » معرفی شده بود. ولیکن کارها، همه به عهده ٔ سیدحسن بوده است.و او آنرا شعبه و شاخه ای از حبل المتین کلکته میشمرد، و سال تأسیس حبل المتین کلکته یعنی سال 1311 هَ. ق. را بر آن نوشته بود. و تا توپ بستن مجلس به همین شکل ادامه داشت و از مشروطیت دفاع میکرد. کسروی گوید: در داستان پیمان روس و انگلیس و رخدادهای دیگر در این روزنامه گفتارهای پرمغز نوشت و سیدحسن پس از آن بدخواهی ها که با جنبش مشروطه خواهی کرده و به هواداری عین الدوله آن دشمنی ها را با کوششهای دو سید (بهبهانی و طباطبائی) کرده بود. این زمان به نیکی ها برخاست و شکست را بدین سان بست. (تاریخ مشروطه ٔ کسروی).
یکی از همکاران باأرج سیدحسن در پخش «حبل المتین » نویسنده ٔ معروف شیخ یحیی کاشی است که مدتی نیز سردبیرروزنامه ٔ ایران بوده است. پس از توپ بستن مجلس در 26 جمادی دوم 1326 هَ. ق. تقی زاده و مساوات و ملک المتکلمین به خانه ٔ عین الدوله رفته و از آنجا به خانه ٔ سیدحسن که نزدیک بود میروند، لیکن زنان سیدحسن از ترس قزاقهای شاه شروع به زاری کرده به ایشان پناه نمیدهند همین که ایشان بیرون می آیند چند تن از آنان بدست قزاقها اسیر میشوند و سیدحسن در آغاز در میان آب انبار خانه پنهان شده و سپس به سفارت انگلیس رفته و همراه تقی زاده پناهنده شد و بدین روش از گرفتار شدن به سرنوشت جهانگیرخان و ملک المتکلمین رهیده و در پایان به اتفاق چهار تن دیگر از طرف شاه به قفقاز تبعید شد، لیکن پس از مدتی توقف در رشت شماره ٔ نخستین روزنامه ٔ «حبل المتین » را در محرم 1327 هَ. ق. منتشر کرد وچهار ماه ادامه داد و سپس همراه مجاهدان مشروطه خواه بسرداری محمدولیخان سردارسپه و سرداریحیی به تهران آمده و پس از اخراج شاه و پایان دادن به استبداد صغیر، سیدحسن روزنامه را دوباره منتشر کرد.
توقیف حبل المتین: دوره ٔ جدید حبل المتین در ماه جمادی دوم آغاز شد و در شماره ٔ ششم (1327 هَ.ق.) بمناسبت مقاله ای که بعنوان «اذا فسد العالم فسدالعالم » بقلم سیدنورالدین پسر سیداسداﷲ خرقانی منتشر ساخت، تحت تعقیب قرار گرفت. مشروطه خواهان که به آسانی شاه را اخراج کرده و پسرش را بجای او نشانده بودند چنان مغرور بودند که نیازی به تصفیه ٔ دستگاه فاسداستبدادی نمیدیدند و این دستگاه فاسد برای جلوگیری از پیشرفت نهضت از هیچگونه خرابکاری کوتاهی نکرد. ازجمله این مقاله را بهانه کرده و عوام را تحریک کردند و محکمه ای به عضویت معاون حضرت و صدرالاشراف و مشاورالملک و شیخ هادی که همگی از اطرافیان محمدعلی شاه بودند تشکیل داده و سیدحسن حبل المتین را به پرداخت 250 تومان و سه ماه زندان و 23 ماه توقیف روزنامه ٔ «حبل المتین » محکوم کردند. روزنامه ٔ حکمت چ مصر درباره ٔ این حکم ضد آزادی مقاله ای به عنوان «پاداش خدمات هجده ساله ٔ حبل المتین » منتشر کرد و حکم را از نظر قانونی باطل شمرده گوید: محکومیت او برای گرفتن انتقام ازمقالات آزادیخواهانه ٔ او پیش و پس از انقلاب مشروطیت بوده است. این حکم ظالمانه در افکار عمومی مردم ایران سوء اثر بخشید و وزیر عدلیه مجبور شد برای نخستین بار به تشکیل محکمه ٔ تمیز (دیوان عالی کشور) تن دردهد. و این دیوان محکومیت سیدحسن را لغو کرد. لیکن سیدحسن حبل المتین پس از آزادی از ترس دستگاه فاسد از اقدامات سیاسی دست برداشت و خانه نشینی گزید تا آنکه درتهران درگذشت. (از تاریخ مشروطه ٔ کسروی) (تاریخ جراید صدر هاشمی) (تاریخ بیداری ایرانیان چ 2 ج 2 ص 397).

حبل حبل. [ح َ ب َ ح َ ب َ] (ع اِ) کلمه ای است که عرب گوسفندان را بدان زجر کنند. رجوع به حبرحبر شود.

المتین. [اَ م َ ت ِ] (اِخ) دهی است از دهستان بساکوه بخش کلات شهرستان درگز، در 95 هزارگزی جنوب خاوری کلات. در دره واقع و سردسیر است. سکنه ٔ آن 149 تن شیعه ٔ فارسی زبانند. آب آن از چشمه و رودخانه تأمین میشود و محصول آن غلات و بنشن، و شغل اهالی زراعت و مالداری و قالیچه بافی است.راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).

حبل. [ح َ ب َ] (ع مص) حبل از خمر؛ پر گشتن از شراب. || حبل مراءه؛ آبستن گشتن زن.

حبل. [ح ُ] (ع اِ) ج ِ حُبْلَه.

حبل. [ح ُ ب َ] (اِخ) موضعی به یمامه است. در حدیث سراج بن مجاعهبن مرارهبن سلمی از پدراز جد وی آمده که: نزد پیغمبر شدم او غوره و غرابه و حبل را به تیول به من داد. و میان حبل و حجر پنج فرسنگ راه است. لبید در وصف ناقه ای گوید:
فاذا حرکت غرزی اجمزت
و قرابی عدوجون قدابل
بالغرابات فزرافاتها
فبخنزیر فاطراف حبل
یسئد السیر علیها راکب
رابط الجأش علی کل وجل.
(معجم البلدان).

حبل. [ح َ] (اِخ) موضعی است در کنار شاطی فیض به بصره. (معجم البلدان). موضعی است به بصره، به رأس میدان زیاد شهرت دارد. و بعضی گفته اند حبل و رأس میدان زیاد دو موضعند. (تاج العروس).

حبل. [ح َ] (ع اِ) رسن. (دهار) (معجم البلدان). طناب. ریسمان. آنچه به آن بندند. بند:
چو کشتیی که حبل او ز دم او
شراع اوسرون او قفای او.
منوچهری.
آل رسول خدای حبل خدایست
گرش بگیری ز چاه جهل برآئی.
ناصرخسرو.
حبل ایزد حیدر است او را بگیر
وز فلان و بوفلان بگسل حبال.
ناصرخسرو.
گه حبل بگردن بر، مانند شتربان
گه بار به پشت اندر، ماننده ٔ استر.
ناصرخسرو.
برکشم مرترا بحبل خدای
بثریا ز چاه سیصد باز.
ناصرخسرو (دیوان چ تقوی ص 204).
کی بدترین حبائل شیطان کند طلب
آنکس که با حمایل سلطان بود برش.
خاقانی.
بر زمین آمد آنچنان حبلی
هر کدوئی بشکل چون طبلی.
نظامی.
دلوچی و حبل چی و چرخ چی
این مثالی بس رکیک است ای غوی.
مولوی.
گفت یارب بیش از این خواهم مدد
تا ببندمشان بحبل من مسد.
مولوی.
پای داری چون کنی خود را تولنگ
دست داری چون کنی پنهان تو حبل.
مولوی.
بحبل ستایش فرا چه مشو
چو حاتم اصم باش و غیبت شنو.
سعدی.
کله دلو کرد آن پسندیده کیش
چوحبل اندرآن بست دستار خویش.
سعدی.
|| حبلک علی غاربک، صیغه ٔ طلاق بود در قدیم. مثل اینکه درفارسی در غیر مورد طلاق گفته میشود: افسارت بگردنت. یعنی امر و کار تو با تو. ج، حبال، حبول، احبل، احبال. || ریگ توده ٔ دراز کشیده. آن ریگ که بر زمین چون رسنی بود. (آنندراج). || عهد. (ترجمان جرجانی). پیمان. (معجم البلدان). || زینهار. امان. (معجم البلدان). ذمه. || گرانی بلا. سختی. ج، حبول، حبال. || پیوستگی. وصال. ضد هجر. || کتف یا آن نشیب میان گردن و سر کتف که براماند یا پئی که میان گردن و دوش باشد. || نامه. کتاب. || رگ. حبل الورید، رگی است در گردن. پی. || رگی در ذراع. و فی المثل: هو علی حبل ذرایحک، ای فی القرب منک. || استادنگاه اسپان رها، پیش از دوانیدن. || درخت انگور. (آنندراج). حبل. || وسیله. راه. || رباط. || الرمل المستطیل. (معجم البلدان).

ریسمان محکم

کسی که در توکل استوار نیست، اگر این اسم شریف «اَلمَتین» را (۳۶۶) بار بخواند، به یقین در توکل استوار شود و اگر جهت ادای قرض در هر روز به این عدد ورد کند، کفایت گردد.

رسن محکم، رشتۀ محکم،
شریعت اسلام،
قرآن،

آبستنی،
* حبل متین: = حبل‌المتین: برترین جای مرا پایگه خدمت اوست / پایهٴ خدمت او نیست مگر حبل متین (فرخی: ۲۸۷)

استوار، رشته محکم

حَبْلُ الْمَتِین، ریسمان محکم و استوار و آنچه که در تشبیه برای حفظ و نجات بدان چنگ زنند و متمسک گردند مثلاً در مقامی دیانت و در مقامی کتاب آسمانی (قرآن) و احکام الهی می باشد،

571